Ευχές

Η  ομάδα μας σας εύχεται χαρούμενες γιορτές, αγάπη και υγεία.

Μεταφορά σχεδίου

Λιθόγλυπτο σε τζάκι

Τα πρώτα σχέδια  που ξεκινήσαμε να μελετάμε και να δουλεύουμε.

κλικ για να εκτυπώσετε τα αρχεία

ολόκληρο το σχέδιο

λεπτομέρεια

Τα χωριά της Κόνιτσας

Μερικά από τα χωριά της περιοχής της Κόνιτσας

Χιονιάδες (Σιονιάδες)

Φούρκα

Τράπεζα ( Βράνιστα )

Πύργος ( Στράτσιανη )

Πυρσόγιαννη (Προ(ι)σόγιανη)

Πυξαριά ( Μπιλθούκι )

Πουρνιά ( Σταρίτσιανη )

Πληκάτι (Πληκάδες)

Πλαγιά (Ζέρμα)

Πηγή ( Πεκλάρι )

Οξυά (Σέλτση)

Νικάνορας ( Κορτίνιστα )

Μόλιστα ( Μεσαριά )

Μοναστήρι ( Μποτσιφάρι )

Μολυβδοσκέπαστη ( Διπαλίτσα )

Μελισσόπετρα

Λαγκάδα (Μπλίζ(δ)γιανη)

Κεφαλοχώρι (Λούψικο Λυκόραχη)

Καστανέα (Καστάνιανη)

Καλόβρυση ( Προβίτσκα )

Καλλιθέα ( Γορίτσα )

Θεοτόκος (Φε(ι)τόκο)

Ηλιόραχη ( Κουτσούφλιανη )

Εξοχή ( Ζέλιστα )

Ελεύθερο ( Γκρισμπάνι )

Δροσοπηγή (Κάντσικο)

Γοργοπόταμος (Τούρναβο)

Γαναδιό

Βούρμπιανη (Βού(έ)ρπανη)

Ασημοχώρι (Λε(ι)σκάτσι)

Αμάραντος ( Ίσβορος )

Αηδονοχώρι ( Οστανίτσα )

Αετόπετρα ( Σαναβό )

Αετομηλίτσα (Ντένισκο)

Αγία Παρασκευή ( Κεράσοβο )

Πηγή http://www.e-konitsa.gr/
άλλα : http://konitsa.gr/el/xoria2

Πίνακας ανακοινώσεων

Οργανώθηκε ο πίνακας ανακοινώσεων. Από εκεί θα ενημερώνουμε τη σχολική μονάδα για την πορεία της εργασίας μας.

(το σχέδιο έκανε η Ειρήνη Κολιού)

οι μάστοροι της πέτρας (3ο)

Ηπειρώτες Μάστοροι

Το σύνολο της ελληνικής παραδοσιακής αρχιτεκτονικής φτιάχτηκε από τους λαϊκούς, ανώνυμους αρχιτέκτονες. Αυτοί οι παραδοσιακοί τεχνίτες, οργανωμένοι σε ομάδες, ταξίδευαν από περιοχή σε περιοχή και έχτιζαν τα κτίρια, τις γέφυρες, τις βρύσες, τους μύλους και κάθε άλλη κατασκευή των παραδοσιακών οικισμών. Το γεγονός ότι οι ίδιοι άνθρωποι δημιουργούσαν, σε όλο τον ελληνικό χώρο, εξηγεί, εν μέρει, τα κοινά χαρακτηριστικά τα οποία εμφανίζονται στην παραδοσιακή αρχιτεκτονική διαφορετικών περιοχών.

Η Ήπειρος είναι κοιτίδα των μαστόρων, οι οποίοι προέρχονται από τρεις περιοχές: τα χωριά της Κόνιτσας, τα Τζουμέρκα και τους Χουλιαράδες. Τα παλιότερα μαστοροχώρια είναι η Πυρσόγιαννη και η Βούρμπιανη (Κόνιτσα). Δεν είναι τυχαίο ότι πατρίδα των μαστόρων αποτελούν τα πιο ορεινά και βραχώδη χωριά, τα οποία δεν έχουν εδάφη κατάλληλα για καλλιέργειες, με αποτέλεσμα οι κάτοικοί τους να στρέφονται στην οικοδομική, κυρίως τέχνη (αλλά και τη ζωγραφική και την ξυλογλυπτική), προκειμένου να εξασφαλίσουν τα απαραίτητα και να επιβιώσουν. Αντίθετα, χωριά όπως τα βλαχοχώρια - η Κλεισούρα, η Σαμαρίνα, το Νυμφαίο, το Μέτσοβο, κ.α. χτισμένα κοντά σε κατάλληλα επιλεγμένα βοσκοτόπια (για τις ανάγκες της κτηνοτροφίας) δεν έδωσαν μαστόρους - η ανάπτυξη της κτηνοτροφίας εξασφάλιζε την επιβίωση και επομένως δεν γεννούσε την ανάγκη για την ανάπτυξη της οικοδομικής τέχνης.

Η ζωή στα μαστοροχώρια της Κόνιτσας ήταν γενικά δύσκολη και φτωχική - χαμηλό οικονομικό και μορφωτικό επίπεδο, σκληρή δουλειά αντρών και γυναικών, λίγοι πλούσιοι κάτοικοι, αλληλεγγύη των οικογενειών των μαστόρων. Το επάγγελμα του χτίστη δεν ήταν κερδοφόρο, με εξαίρεση τον πελεκάνο ίσως (πελεκητής της πέτρας) και τον πρωτομάστορα - ο μόνος που μπορούσε να αγοράσει το σιτάρι της χρονιάς και ο πιο μορφωμένος από τους μαστόρους. Οι μαστόροι ήταν τελείως αμόρφωτοι ή είχαν τελειώσει το δημοτικό. Μετά ξεκινούσαν τα ταξίδια. Η αμοιβή των μαστόρων, παραδοσιακά, γινόταν με τη μοιρασιά των κερδών με υπολογισμό τη συμβολή του κάθε ένα σε εργασία, εργαλεία και ζώα. Μεταγενέστερα, η αμοιβή γινόταν με μεροκάματο (Νιτσιάκος 1994).

Η οργάνωση των μαστόρων

Οι λαϊκοί οικοδόμοι ήταν οργανωμένοι σε συντεχνίες (συνάφια ή ισνάφια) - μπουλούκια (τούρκικα: Boluk = συντροφιά, λόχος). Οι ονομασίες των συντεχνιών των μαστόρων - χτιστάδων διαφέρουν από τόπο σε τόπο. Στην Ήπειρο ονομάζονται Κουδαραίοι. Οι χτίστες των πέτρινων γεφυριών ειδικά, ονομάζονται κιουπρουλήδες (τούρκικα: Kopru = γεφύρι).

Η μαθητεία στην οικοδομική τέχνη ξεκινούσε από την ηλικία των 15ετών περίπου. Περνούσε από γενιά σε γενιά, στον τόπο της δουλειάς, στα εργαστήρια και στα γιαπιά, υπό την επίβλεψη του αρχιτεχνίτη (πρωτομάστορα). Ταυτόχρονα με τη μαθητεία στο επάγγελμα γινόταν και η πνευματική αγωγή του μαθητευόμενου οικοδόμου. Μάθαινε την τοπική παράδοση και το πως να κρατά και να προσαρμόζει στα έργα του τα ζωντανά στοιχεία της παράδοσης, συμβάλλοντας έτσι στην εξέλιξη και τη συνέχισή της. Μάθαινε επίσης να κατανοεί την πολυπλοκότητα των φυσικών στοιχείων και τις σχέσεις ανάμεσα στο φυσικό περιβάλλον και το έργο του. Αυτό του επέτρεπε να κατανοεί καλύτερα τις δυνατότητες και τους περιορισμούς των δομικών υλικών (τα οποία έπαιρνε από το άμεσο φυσικό περιβάλλον). Συχνά ερχόταν σε επαφή με άλλους πολιτισμούς, εξαιτίας των ταξιδιών, γεγονός που εμπλούτιζε τις γνώσεις του και τον έφερνε σε επαφή με ομότεχνούς του με τους οποίους είχε την ευκαιρία να ανταλλάξει απόψεις.

Ιεραρχία και ειδικότητες τεχνιτών

Επικεφαλής του μπουλουκιού ήταν ο πρωτομάστορας. Αυτός είχε την ευθύνη όλης της ομάδας, της πληρωμής των μισθών, του κλεισίματος των συμφωνιών, των συμβολαίων, της εύρεσης δουλειών, κ.λ.π. Ο πρωτομάστορας ήταν εργολάβος και εργοδότης και συνέταιρος. Ήταν συνήθως και άριστος πελεκάνος - τεχνίτης της πέτρας. Οι πελεκάνοι ήξεραν τις ιδιοτροπίες του υλικού και πως να το χειριστούν, φτιάχνοντας αριστουργήματα. Ο πρωτομάστορας έδινε σε γενικές γραμμές το σχέδιο του σπιτιού σε συνεργασία με τις επιθυμίες του ιδιοκτήτη. Κυρίως όμως, έπρεπε να είναι καλός στο κουμάντο. Ακολουθούσαν οι τεχνίτες και οι κάλφες (τα τσιράκια). Την ιεραρχία μπορούσε κάποιος να την διαβεί σταδιακά.

Η προαγωγή από τη μία βαθμίδα στην επόμενη γινόταν πάντα υπό την αυστηρή επίβλεψη του πρωτομάστορα. Ένα μπουλούκι περιελάμβανε διάφορες ειδικότητες: Πελεκάνος, Χτίστης, Νταμαρτζής ή Μαντεμτζής, Ταβανατζής ή ταβαντζής (μαραγκός), Ασβεστάς, Σκαλιστής, Μπογιατζής, Τσιράκι (Λασποπαίδι). Οι μαραγκοί ήταν αυτοί οι οποίοι έφτιαχναν οποιαδήποτε ξύλινη κατασκευή του κτιρίου (πατώματα, ταβάνια, παράθυρα, πόρτες, έπιπλα, κ.λ.π.). Αν δεν υπήρχαν σκαλιστάδες έκαναν και τα σκαλίσματα. Οι σκαλιστάδες (ταλιαδόροι) έφτιαχναν ξυλόγλυπτα - ταβάνια και μεσάντρες κυρίως στα σπίτια, καθώς και τέμπλα εκκλησιών. Επιπλέον, υπήρχαν και οι ζωγράφοι, οι οποίοι ερχόταν όταν ολοκληρωνόταν η κατασκευή, για να διακοσμήσουν το εσωτερικό του σπιτιού (ξύλινες επιφάνειες, ταβάνια, ντουλάπια, τοίχους, κ.λ.π.). Σημαντικό στοιχείο του μπουλουκιού ήταν και τα ζώα (μουλάρια), τα οποία χρησίμευαν για τη μεταφορά των υλικών (πέτρες από το νταμάρι) και συνόδευαν την ομάδα. Επιπλέον, για τον εξοπλισμό και την κατασκευή των μύλων εργάζονταν ειδικοί μαστόροι, οι σκεπαρνάδες, οι οποίοι προέρχονταν από το Μέτσοβο ή τη Βελτσίστα.

Ο μάστορας δεν μπορούσε να φύγει από το μπουλούκι. Δεν τον προσλάμβανε κανένα άλλο μπουλούκι, σύμφωνα με κρυφή συμφωνία των πρωτομαστόρων. Πολλές φορές υπήρχε κόντρα ανάμεσα στον πρωτομάστορα και τους μαστόρους, με αρνητική επίπτωση στην ποιότητα της δουλειάς. Όμως, πολλοί πρωτομάστορες δούλευαν μαζί με τους μαστόρους και είχαν καλές και δίκαιες σχέσεις μαζί τους. Γινόταν η κατανομή της δουλειάς με τη σύμφωνη γνώμη όλων και το χειμώνα γλεντούσαν όλοι μαζί. Παρά το ότι οι μαστόροι δεν κέρδιζαν ικανοποιητικά χρήματα και πολλοί ήθελαν να φύγουν από τη μαστορική, δεν το έκαναν. Ίσως λόγω της χαμηλής μόρφωσης ή από άλλη αιτία. Αυτοί που αμείβονταν καλύτερα ήταν οι σκαλιστάδες και οι ταλιαδόροι, γιατί δούλευαν σε πλουσιόσπιτα και δεν έμεναν χωρίς δουλειά. Οι ζωγράφοι επίσης αμείβονταν καλά αλλά είχαν λιγότερες δουλειές από τους ταλιαδόρους. Από τους μαστόρους το ψηλότερο μεροκάματο το είχαν οι πελεκάνοι. Φαίνεται ότι η ικανότητα στο χτίσιμο ήταν ως ένα βαθμό έμφυτη - μικρά παιδιά έχτιζαν καλύβες και εικονοστάσια. Οι μαστόροι δούλευαν και σε μεγάλη ηλικία, ακόμα και στα 80 τους χρόνια. Τα τεχνικά μέσα και τα εργαλεία που χρησιμοποιούσαν ήταν πολύ απλά, γεγονός που τονίζει ακόμη περισσότερο την αξιοσύνη τους.

Ο θεσμός των συντεχνιών έχει πολύ παλιές ρίζες - και συνεχίστηκε και κάτω από τον τουρκικό ζυγό. Ο θεσμός εξυπηρετούσε τους Τούρκους, οι οποίοι είχαν να κάνουν με έναν υπεύθυνο για την είσπραξη φόρων ή την γρήγορη δημιουργία τεχνικών έργων (σπίτια, δρόμοι, γέφυρες, κ.λ.π.). Στις διάφορες πόλεις και τα χωριά υπήρχαν τα βιοτεχνικά συνάφια, τα οποία ενίοτε συνενώνονταν σε μεγαλύτερα (σε ευρύτερες περιοχές) έτσι ώστε να εκμεταλλεύονται πιο αποδοτικά και να μονοπωλούν τα έργα. Το ισνάφι των μαστόρων - χτιστάδων στα Γιάννενα ήταν το πιο πολυάριθμο της Ηπείρου. Αποτελούνταν από 450 περίπου μαστόρους (Χατζημιχάλη 1953).

Η συνθηματική γλώσσα των μαστόρων

Ένα πολύ ιδιαίτερο στοιχείο των μαστόρων ήταν η μυστική, συνθηματική γλώσσα την οποία έφτιαχναν, χρησιμοποιούσαν μεταξύ τους και μετέδιδαν από γενιά σε γενιά. Η γενεσιουργός αιτία αυτού του τρόπου επικοινωνίας ανάγεται στην φτώχεια και την ανάγκη των ανθρώπων αυτών να εξασφαλίσουν τα απαραίτητα για την επιβίωση της οικογένειας μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα και κάτω από δύσκολες συνθήκες. Η εργασία τους αποτελούσε το μοναδικό μέσο συντήρησης των οικογενειών τους - γυναίκες, παιδιά, γονείς, γέροι, άρρωστοι, συνεπώς αυτή έπρεπε να προστατευθεί, να παραμείνει δηλαδή γνωστή η τέχνη ανάμεσα στην ομάδα, στην συντεχνία. Να μη μαθευτούν τα μυστικά σε πολλούς και διεκδικήσουν περισσότεροι τη δουλειά. Η μυστική επαγγελματική γλώσσα δικαιολογεί και την εξειδίκευση ενός ολόκληρου χωριού στο επάγγελμα του μάστορα - χτίστη (έτσι μόνο μπορούσε να παραμένει μυστική η γλώσσα).

Η ανάγκη λοιπόν των μαστόρων να επικοινωνούν μυστικά μεταξύ τους, δίχως να επιτρέπουν σε κάποιον έξω από το συνάφι να διεισδύσει στα μυστικά της δουλειάς τους οδήγησε στη δημιουργία συντεχνιακών διαλέκτων - τα κουδαρίτικα ή κουδαραίϊκα.

Ιστοσελίδα με γλωσσάριο των κουδαρίτικων των Χουλιαροχωρίων της Ηπείρου: http://www.remen.gr/glosses/gkoudaritika.html

Έθιμα των μαστόρων

Όταν οι χτίστες τελείωναν το σκάψιμο των θεμελίων και τοποθετούσαν το πρώτο αγκωνάρι σφάζανε ένα κουρμπάνι (ζώο) για να γίνει το αντέτι (για το καλό). Συχνότερα έσφαζαν έναν κόκορα. Καμιά φορά έσφαζαν τέσσερις κόκορες, στις τέσσερις γωνίες του σπιτιού, για να στεριώσει καλύτερα. Από το σφαγμένο ζώο δεν έτρωγαν ποτέ οι νοικοκύρηδες του σπιτιού (το είχαν για κακό) - μόνο το συνάφι.

Συχνά έριχναν και νομίσματα, χάλκινα ή ασημένια, πάνω στα θεμέλια για να βροντίσουν τα καλορίζικα. Τα νομίσματα τα έπαιρνε ο πρωτομάστορας (αφού άφηνε μερικά στα θεμέλια).

Όσο καιρό διαρκούσε η θεμελίωση του σπιτιού, οι νοικοκυραίοι δεν κοιμόταν από φόβο μήπως εχθροί τους ρίξουν μάγια στα θεμέλια. Φρουρούσαν το σπίτι νύχτα - μέρα.

Οι γυναίκες έκοβαν κλαδιά κρανιάς και τα κρεμούσαν πάνω από την κύρια είσοδο του σπιτιού για να είναι γεροί σαν την κρανιά οι άντρες στο ταξίδι και να γυρίσουν γεροί.

Τα μπαξίσια ή το ρίξιμο των μαντηλιών ή τα μανδηλώματα, ήταν έθιμο με το οποίο μάζευαν δώρα από όλο το χωριό, όταν, αφού τελείωναν τη στέγη, ύψωναν δύο πρόχειρους σταυρούς στολισμένους με λουλούδια και τέντωναν σχοινί ανάμεσά τους. Στο σχοινί κρεμούσαν τα δώρα, συνήθως μαντήλια ή ρούχα.

Με το τελείωμα του σπιτιού το έθιμο επέβαλε το ζιαφέτι - πλούσιο γεύμα με σφαχτό.

Τα ταξίδια των μαστόρων (προορισμοί, διάρκεια, τελετουργικό, αναχώρηση - επιστροφή)

Οι μαστόροι ταξίδευαν σε πολλές περιοχές της Ελλάδας και του εξωτερικού. Το που ταξίδευαν είναι σημαντικό γιατί εξηγεί τις επιρροές που δέχονταν. Διαπιστώνεται ότι το τοπικό περιβάλλον επιδρά στον τρόπο χτισίματος, γεγονός που σημαίνει ότι μάλλον δεν υπήρχαν "σχολές" αλλά προσαρμογή των μαστόρων στις τοπικές συνθήκες. Οι ομάδες των μαστόρων - χτιστάδων ξεκινούσαν το ταξίδι τους αμέσως μετά την Αποκριά. Η δουλειά είχε από πριν συμφωνηθεί από τον πρωτομάστορα. Η αποδημία διαρκούσε μέχρι τα μέσα του Νοέμβρη περίπου, οπότε η ομάδα επέστρεφε στο χωριό. Η ομάδα ξεκινούσε πριν τα ξημερώματα. Όλοι οι συγγενείς ακολουθούσαν μέχρι την άκρη του δρόμου για να τους ξεπροβοδίσουν. Όταν η ομάδα χάνονταν, η οικογένεια επέστρεφε στο χωριό. Στο γυρισμό, οι γυναίκες άφηναν να τρέχει νερό στο δρόμο, για να αφήσει χνάρια - σύμφωνα με το έθιμο - ώστε να βρει ο αφέντης το δρόμο να γυρίσει πίσω. Η αναχώρηση του μπουλουκιού ήταν συναισθηματικά φορτισμένο γεγονός, ενώ η επιστροφή του αντίθετα, εξαιρετικά χαρούμενο. Η ημερομηνία του γυρισμού ήταν γνωστή. Όλο το χωριό περιμένει να υποδεχτεί την ομάδα, με χαρές, τραγούδια, γλέντι και φαγητό. Οι μαστόροι επιστρέφουν με δώρα για την οικογένεια - φουστάνι για τη γυναίκα, τσαρούχια για το γιο, μαντήλι για την κόρη. Μαζί φέρνουν και τον γκόρο (μεγάλο βόδι για το κρέας του χειμώνα).

Οι διαδρομές των μαστόρων έχουν σημασία γιατί φανερώνουν τον τρόπο με τον οποίο εξαπλώνονται οι τοπικές τεχνικές χτισίματος, η τοπική μορφολογία των κτισμάτων, οι επιρροές οι οποίες μεταφέρονται από ξένες περιοχές. Συνήθως όμως οι μαστόροι έχτιζαν σύμφωνα με τις συνήθειες του τόπου τους, τα υλικά που έβρισκαν στον τόπο του έργου και τις επιθυμίες του ιδιοκτήτη.

Στην Πυρσόγιαννη λειτουργεί το Εθνολογικό Μουσείο Ηπειρωτών Μαστόρων. Στο μουσείο υπάρχει σπάνιο υλικό από την καθημερινή ζωή των μαστόρων, τις συνθήκες της δουλειάς τους και τα ταξίδια τους. Υπάρχουν πάνω από 2.000 αποτυπώσεις, σχέδια και φωτογραφίες των κατασκευών από όλη την Ελλάδα και το εξωτερικό. Περιλαμβάνει επίσης κιτάπια και συμφωνητικά δουλειάς, τεφτέρια λογαριασμών για τα μεροκάματα, ομόλογα και συναλλαγματικές, διαβατήρια, προσωπικά ημερολόγια και αλληλογραφία με την οικογένεια, καθώς και παλιά εργαλεία, σχέδια εργαλείων και σχέδια χρήσης τους με σημειώσεις και παρατηρήσεις παλιών μαστόρων. Επίσης χαρτογραφήσεις δρομολογίων των μπουλουκιών με βάση τις μαρτυρίες παλιών μαστόρων και κυρατζήδων (μεταφορέων).

Πηγή:
 Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (http://www.ntua.gr/MIRC/db/epirus_db/ARXITEKTONIKH/Mastores.htm)

"Αρμολόι", περιοδικό Προοδευτικής Ένωσης Πυρσόγιαννης
Επιλέον πληροφορίες  http://konitsa-epirus.blogspot.com

KONITSA - EPIRUS: ΗΠΕΙΡΩΤΕΣ ΜΑΣΤΟΡΟΙ.

οι μάστοροι της πέτρας (2ο)

Ας παρακολουθήσουμε τα παρακάτω βίντεο από την εκπομπή "ΤΑ ΜΑΣΤΟΡΟΧΩΡΙΑ ΤΗΣ ΚΟΝΙΤΣΑΣ" από το ψηφιακό αρχείο της ΕΡΤ.
(επιλέξτε "Πλήρης Τεκμηρίωση" για να δείτε λεπτομέρειες)

ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ -ΤΟ ΜΠΟΥΛΟΥΚΙ (κλίκ στο σύνδεσμο για να δείτε το βίντεο)

Αναφορά στα ΜΠΟΥΛΟΥΚΙΑ, τις ομάδες μαστόρων της πέτρας από τα χωριά της ΚΟΝΙΤΣΑΣ, τις σχέσεις μεταξύ των μελών, το ρόλο και τη δουλειά του ΠΡΩΤΟΜΑΣΤΟΡΑ, τις ειδικότητες και τον τρόπο χρέωσης των οικοδομικών εργασιών αλλά και της διανομής της αμοιβής, τη μεγάλη σημασία των υποζυγίων, τις προφορικές συμφωνίες και τα συμφωνητικά της εποχής που αφορούσαν κυρίως μεγάλα ή δημόσια έργα, τις ετοιμασίες για την αναχώρηση, τις συνήθειες που συνδέονταν με τον αποχαιρετισμό, τις συνθήκες, τις δυσκολίες και τις κακουχίες της δουλειάς και της ζωής, τα ψώνια και τις ετοιμασίες των μπουλουκιών για την επιστροφή, καθώς και τον τρόπο με τον οποίο διαχειριζόταν τα χρήματα ο αρχηγός της κάθε οικογένειας. Παρουσιάζονται μερικά από τα σημαντικότερα έργα τους σ’ ολόκληρη την ΕΛΛΑΔΑ.

ΤΟ ΠΑΡΟΝ -ΟΙ ΜΝΗΜΕΣ (κλίκ στο σύνδεσμο για να δείτε το βίντεο)

Σύγχρονοι τεχνίτες αναφέρονται μέσω της εκπομπής ΤΑ ΜΑΣΤΟΡΟΧΩΡΙΑ ΤΗΣ ΚΟΝΙΤΣΑΣ στα ΜΠΟΥΛΟΥΚΙΑ (ομάδες μαστόρων της πέτρας από τα χωριά της ΚΟΝΙΤΣΑΣ) στις δεκαετίες του 1930, 1950 και 1960 και μιλούν για την εργασία τους στην ΠΕΡΣΙΑ, τις αμοιβές, τα νέα υλικά όπως τα κεραμίδια και το τσιμέντο, τις σύγχρονες κατασκευές και τους εργολάβους, ενώ συγκρίνουν την παλιά τέχνη της πέτρας με τη σύγχρονη μαζική και γρήγορη κατασκευή και την εμφάνιση των μηχανικών και των αρχιτεκτόνων. Στη συνέχεια, κάνουν λόγο για την αυξανόμενη ζήτηση της πέτρας στις νέες οικοδομές, τα σύγχρονα εργαλεία που χρησιμοποιούνται για το πελέκημά της αλλά και για διάφορα οικονομικά και άλλα θέματα τα οποία αποτρέπουν τους νέους να ασχοληθούν με αυτήν, επισημαίνοντας την εξαφάνιση των παλιών μαστόρων και, μαζί μ αυτούς, την εξαφάνιση της σχετικής γνώσης. Μιλούν για την ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΗ ΕΝΩΣΗ της ΠΥΡΣΟΓΙΑΝΝΗΣ, το περιοδικό ΑΡΜΟΛΟΪ, τις προσπάθειες για τη διατήρηση του παραδοσιακού χαρακτήρα των χωριών της ΚΟΝΙΤΣΑΣ και το ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει το ΜΟΥΣΕΙΟ των ΜΑΣΤΟΡΩΝ της ΠΥΡΣΟΓΙΑΝΝΗΣ.

ΤΕΧΝΗ ΚΑΙ ΤΕΧΝΙΚΗ (κλίκ στο σύνδεσμο για να δείτε το βίντεο)

Αναφορά στην τέχνη, την τεχνική και την αισθητική των Ηπειρωτών μαστόρων της πέτρας του προηγούμενου αιώνα. Παλιοί τεχνίτες μιλούν για τα μονότοξα και τα πολύτοξα πέτρινα γεφύρια, τις δυσκολίες κατασκευής τους, τις τεχνικές και τις μεθόδους θεμελίωσής τους, με ιδιαίτερη αναφορά στο ΓΕΦΥΡΙ της ΖΕΡΜΑΣ και της ΚΟΝΙΤΣΑΣ. Αναφερόμενοι στα πέτρινα σπίτια, μιλούν για τη σειρά των εργασιών και περιγράφουν σχετικά έθιμα και προκαταλήψεις. Μιλούν για τις τεχνικές τοιχοποιίας και κατασκευής της στέγης, τη δουλειά των ΠΕΛΕΚΑΝΩΝ (πελεκητών) και τις ειδικές τεχνικές στην επεξεργασία της πέτρας ανάλογα με τη θέση της, τις εξώπορτες, τις κατασκευαστικές λεπτομέρειες και τα διάφορα δομικά στοιχεία όπως τα τζάκια, τις επιγραφές των κτητόρων και τα λιθανάγλυφα. Ο αφηγητής αναφέρεται στην ποικιλία και την ενότητα των θεμάτων με επιρροές από τη Βυζαντινή παράδοση, τη λαϊκή αλλά και τη μουσουλμανική τέχνη. Παρουσιάζονται έργα των μαστόρων της πέτρας από ολόκληρη την Ελλάδα.

Μόλις βρεθούμε στη σελίδα του αρχείου της ΕΡΤ κάνουμε κλικ στο "πλήρης τεκμηρίωση" .

Τα κείμενα είναι από www.ert-archives.gr

οι μάστοροι της πέτρας (1ο)

Η τέχνη των μαστόρων της πέτρας

Όλα τα χωριά του Δήμου Μαστοροχωρίων, αλλά και της ευρύτερης περιοχής του Γράμμου υπήρξαν κέντρα των λαϊκών μαστόρων της πέτρας, των λαϊκών κτιστάδων (λιθοδόμων) και των πελεκάνων (λιθοξόων). Ήδη από τον 19^ο αιώνα στην Ήπειρο, όταν έλεγαν «Μαστοροχώρια» εννοούσαν τα χωριά κτιστάδων της επαρχίας Κόνιτσας.

Τα Μαστοροχώρια είναι ομάδα ορεινών οικισμών στο βορειοανατολικό άκρο του νομού Ιωαννίνων, στην περιοχή βόρεια της Κόνιτσας, οι κάτοικοι των οποίων ασχολούνταν στο παρελθόν με την οικοδομική τέχνη της πέτρας.

Οι ντόπιοι μάστορες, γνωστοί και ως «κουδαραίοι», έχτισαν πλήθος έργα (πέτρινα γεφύρια, εκκλησίες, δημόσια κτήρια, κατοικίες) σε ολόκληρη την Ελλάδα, τη Βαλκανική αλλά και κάποιες μακρινές χώρες όπως η Αιθιοπία, η Περσία και η Αμερική. Εργάζονταν σε ομάδες, τις επονομαζόμενες «παρέες» ή «μπουλούκια», ως επί το πλείστον μακριά από τον τόπο τους, απουσιάζοντας για πολλούς μήνες κάθε χρόνο από τα χωριά τους. Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους ήταν η συντεχνιακή τους διάλεκτος, τα λεγόμενα «κουδαρίτικα», την οποία μόνο αυτοί γνώριζαν και με την οποία συνεννοούνταν ελεύθερα χωρίς να τους καταλαβαίνουν οι εκάστοτε εργοδότες. Ιστορικά, η περιοχή των Μαστοροχωρίων απελευθερώθηκε από την Οθωμανική κυριαρχία το 1913, κατά τον Α' Βαλκανικό Πόλεμο. Αργότερα υπήρξε από τα κυριότερα θέατρα των μαχών της Μάχης της Πίνδου κατά τον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο του 1940 αλλά και του Ελληνικού Εμφυλίου '46-'49. Σήμερα τα Μαστοροχώρια ανήκουν στον Δήμο Κόνιτσας.


Πηγή: βικιπαίδεια

Τα Μαστοροχώρια

Δείτε λεπτομέρειες χάρτη στο Googlemaps

Δήμος Κόνιτσας - Δημοτική ενότητα Μαστοροχωρίων.

Τα μαστοροχώρια της Κόνιτσας αποτελούνται από τα Δημοτικά Διαμερίσματα Δήμου (παλιά ονομασία των χωριών):

Ασημοχώρι - (Λε(ι)σκάτσι)
Βούρμπιανη - (Βού(έ)ρπανη)
Γοργοπόταμος - (Τούρνοβο)
Δροσοπηγή - (Κάντσικο)
Θεοτόκος (οικισμός) - (Φε(ι)τόκο)
Καστανέα - (Καστάνιανη)
Κεφαλοχώρι - (Λούψικο / Λυκόραχη)
Λαγκάδα - (Μπλίζ(δ)γιανη)
Οξυά - (Σέλτση)
Πλαγιά - (Ζέρμα)
Πληκάτι - (Πληκάδες)
Πυρσόγιαννη - (Προ(ι)σόγιανη)
Χιονιάδες - (Σιονιάδες)

Λεπτομέρειες για τα χωριά στο

http://konitsa.gr/el/xoria2

Λημνιακή λιθογλυπτική

Περιοδικό Αρχαιολογία - 50/1994 - Λημνιακή λιθογλυπτική.

Λημνιακή λιθογλυπτική
Δέσποινα Βογδάνου-Κωνσταντίνου

Γλυπτός διάκοσμος σε αρχοντικό του Κονδιά στη Λήμνο. Έργο Τάσου Ανηβελάκη.

Την άφθονη πέτρα της Λήμνου δούλευαν οι πετράδες με μεράκι και τα δημιουργήματά τους βρίσκονται διάσπαρτα στο νησί. Επικεφαλής της ομάδας ήταν ο μάστορας που είχε για βοηθούς τους γιούς του, που μάθαιναν έτσι τα μυστικά της δουλειάς. Την τέχνη των πετράδων θαυμάζουμε στις εκκλησίες και τα καμπαναριά, ιδιαίτερα στο τέμπλο του Αγίου Κωνσταντίνου στο χωριό Ρωμανού. Και στα αρχοντόσπιτα: κατώφλια, υπέρθυρα, παραστάδες, ποδιές παραθύρων, τζάκια, που όχι μόνο τα πελεκούσαν αλλά τα τοποθετούσαν κιόλας. Το μεράκι τους διατρανώνουν τα υποστηρίγματα (φουρούσια) των μικρών μπαλκονιών από πελεκητή πέτρα, στολισμένα με ανάγλυφα πουλιά, λουλούδια, γρύπες, λιοντάρια. Η τέχνη τους έφτιαξε κρήνες, χείλη πηγαδιών και τις ποδιές τους ολόγυρα, γούρνες. Δικά τους είναι και τα λιτά ηρώα με τα πετρωμένα δάφνινα στεφάνια. Και για τους κοινούς νεκρούς σμιλέψανε πέτρινα αγγελούδια, γλάστρες, λουλούδια, άγκυρες και άλλα παρόμοια θέματα.
Η συγγραφέας παραθέτει όσα ονόματα πετράδων κατάφερε να συγκρατήσει η προφορική παράδοση.

πηγή:http://www.arxaiologia.gr

Έργα γλυπτικής (1274-1317)

Έργα γλυπτικής (1274-1317)

Ανάγλυφη πλάκα σαρκοφάγου κίονες και τόξα, 10ος αι., Θεσσαλονίκη, Έκθεση Χριστιανικών Αρχαιοτήτων Λευκού Πύργου

Ανάμεσα στο 1274 και το 1317 μια σειρά αρχιτεκτονικών γλυπτών, λειτουργικών επίπλων (άμβωνες, προσκυνητάρια) και ταφικών μνημείων (σαρκοφάγοι) στη Θεσσαλία, την Αχρίδα, τη Βέροια, τη Θεσσαλονίκη και το Άγιον Όρος έχουν εκτελεσθεί με την ίδια επιπεδόγλυφη τεχνική, στην οποία το βάθος του αναγλύφου γεμίζεται με έγχρωμη κηρομαστίχη. Τα διακοσμητικά θέματα των γλυπτών αυτών είναι ισλαμίζουσας έμπνευσης. Ως κέντρο παραγωγής των γλυπτών αυτών έχει προταθεί η Θεσσαλονίκη.

Δείτε επίσης

Ιστορία -	Υστεροβυζαντινή περίοδος (1204-1430)
Πολιτισμός -	Ναοί (1204-1430) Αρχιτεκτονικά γλυπτά (324-565) Εικονιστικά γλυπτά. Λειτουργικά έπιπλα (324-565) Αρχιτεκτονικά γλυπτά (867-1204) Ταφικά γλυπτά (867-1204)

Λιθογλυπτική στους Νεότερους χρόνους

Λιθογλυπτική στους Νεότερους χρόνους

Λιθανάγλυφο θύρας 1826, Σαμαρίνα, Μεγάλη Παναγιά

Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας η γλυπτική σε πέτρα ή μάρμαρο συνέχισε τους κανόνες της βυζαντινής τέχνης και υπήρξε κατεξοχήν εκκλησιαστική. Από το 18ο αι. όμως, και κοσμικά έργα, όπως οι κρήνες, παρέχουν χαρακτηριστικά δείγματα ελληνικής λαϊκής γλυπτικής.Ανάγλυφα στολίζουν υπέρθυρα, περιθυρώματα, φεγγίτες ή ως εντοιχισμένες πλάκες με επιγραφές. Φυτικά, εθνικά και μαγικά σύμβολα αποκτούν, εκτός από διακοσμητικό, προφυλακτικό ή αποτροπαϊκό χαρακτήρα, σε άμεση σχέση με την εκκλησιαστική τέχνη.

Επίσης, στο εσωτερικό των σπιτιών ανάγλυφα στολίζουν τα τζάκια. Η λιθογλυπτική ασκήθηκε από τους λιθοξόους - πελεκάνους, μέλη των συντεχνιών των χτιστάδων της Ηπείρου και της δυτικής Μακεδονίας που περιόδευαν στα Βαλκάνια και στην ηπειρωτική Ελλάδα.

Δείτε επίσης

Πολιτισμός -

Αρχιτεκτονικά γλυπτά (867-1204) Ανάγλυφες εικόνες (867-1204) Έργα γλυπτικής (1274-1317)

http://www.imma.edu.gr/macher/hm/hm_main.php?el/B3.2.5.html

Archives

Do not edit this page

Καλή αρχή

Κάλλιο αργά παρά ποτέ. Μετά από αρκετές αναβολές καταφέραμε, επιτέλους, να συναντηθούμε.

Να σημειώσω τι κάναμε (για να μή το ξεχνάμε):

• Κάναμε μια μικρή εισαγωγή στο θέμα και προχωρήσαμε στην οργάνωση


• Ανέλαβε ο Ηλίας την τήρηση παρουσιολογίου των μελών της ομάδας.


• ετοιμάσαμε τον πίνακα ανακοινώσεων στο σχολείο


• κανονίσαμε κάποια θέματα για τους λογαριασμούς στο sch.gr


• δημιουργήθηκε το blog  της ομάδας με τίτλο "Λιθόγλυπτα Μαστοροχωρίων"


• δημιουργήθηκε μια ιδιωτική ομάδα στο http://blogs.sch.gr/ με τον ίδιο τίτλο

Απομένουν οι εγγραφές των μελών στη δικτυακή ομάδα.